Friday 16 May 2014

TEORI DAN KAEDAH PENULISAN JAWI


تيوري دان قاعده ڤنوليسن جاوي.

اكسارا جاوي، اتاو عرب ملايو اداله حروف عرب يڠ تله دموديفيكسي باچانيا منجادي بهاس ملايو، ببراڤ بنتوق دري حروف اصلي عرب ماسيه دڬوناكن دالم منوليس عرب ملايو، تتاڤي اد سباهاڬين حروف يڠ داوبه دڠن ڤنمباهن تيتيق اڬر بوڽي باچان سسواي دڠن بهاس ملايو. ﴿احمد درماوي، 2009، عرب ملايو، ڤمونچولن توليسن، سيستم دان اصطلاح جاوي﴾.


عرب ملايو ﴿توليسن جاوي﴾ مروڤاكن ساله ساتو بوقتي تيوري دري تيوري مكه، ايايت دمان ڤد اولڽ اسلام ماسوق ك ايندونيسا ملالو امڤت تيوري. تيوري ڬوجرت، تيوري مكه، تيوري ڤرسيا ﴿ڤرسي﴾ دان تيوري چينا، تيوري ڬوجرت، تيوري مكه دان ڤرسيا برداسركن ڤنداڤت احمد منصور سوريانيڬارا يڠ مروڤاكن ڤنوليس دري بوكو منموكن سجاره، سمنتارا تيوري چينا برداسركن سومبر يڠ بلوم جلس. ﴿ر. سوايكمونو دالم رشدي مصطفى، 2011﴾.


سچارا عامڽ تيوري ڬوجرت، مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-13، يڠ دباوا اوليه ڤنداتڠ اصل ڬوجرت ﴿چمباي﴾، اينديا، السن يڠ مندوكوڠ تيوري ڬوجرت اياله تيدق اداڽ فكتا يڠ مڽاتاكن بهاوا اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب يڠ ممباوا اسلام ك إندونيسيا، هوبوڠن لاما جالور ڤرداڬڠن انتارا إندونيسيا، چمباي، دان تيمور تڠه، اداڽ چورق ڬوجرت ڤد باتو نيسن سلطان ماليك الصالح يڠ مروڤاكن راج دري كسولتانن ڤاسا. كدوا ايايت تيوري مكه، تيوري اين مڽاتاكن بهوا اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 تاهون 674، ملااولوا ڤنتاي بارت سومترا يڠ دباوا اوليه ڤدڬڠ اصل عرب ﴿مصر﴾. داسر تيوري اين اداله دڠن اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب ڤد ابد ك-7 تاهون 674 يڠ منديريكن ڤركمڤوڠن د ڤنتاي بارت سومترا، برداسركن ڤرتيمبڠن تله برديريڽ ڤركمڤوڽان د كنتون ڤد ابد ك-4. حال اين جوڬ سسواي ڤمبريتأن د چينا، راج ماليك الصالح مڠڬوناكن ڬلر الصالح يڠ مروڤاكن ڬلر دري مصر. تيوري كتيڬ اياله تيوري ڤرسيا. تيوري اين مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 ملالوءي ڤدڬڠ اصل ڤرسيا، نامون تيوري اين ساڠت لمه كران ڤد ابد ك-7 برتڤتن دڠن ماس كاليفه أميه يڠ مموستكن كبودايان اسلام د ولايه مدينه، مكه، دامسكوس دان بغداد. داسر دري توري اين ايايت ڬلرن شيه اونتوق راج-راج د إندونيسيا. ڤڠاروه شيه سيتي جنار يڠ مروڤاكن ساله ساتو واليسوڠو ڤڠاروه مذهب شي'ه. كامڤت تيوري چينا. تيوري اين مڽاتاكن ماسوقڽ اسلام د إندونيسيا دباوا اوليه ڤدڬڠ چينا كتيك إندونيسيا ملاكوكن هوبوڠن ڤرداڬڠن دڠن چينا. داسر دري تيوري اين ايايت تربيننيا مسجد دڠن سني بينا دري چينا د سماراڠ، اداڽ مقام چينا مسلم د إندونيسيا دان ترداڤت ببراڤ والي يڠ مميليقي كتورونن دري چينا. 


ڤد داسرڽ تيدق اد كسامان انتارا حروف لاتين دايڠن حروف عرب، ڤد حروف ايك س دتوليس دڠن مڠڬوناكن دوا حروف، ايايت حروف كاف دڠن حروف سين، حروف چ دتوليس دڠن مڠڬابوڠكن دوا حروف تا دان شين. تتاڤي ڤد ڤركاتان جاوي ڤڠابوڠن دوا حروف تيدق سموا دلاكوكن، تتاڤي ڤروبهن دڠن منمبهكن تيتيق ڤد حروف عرب، حروف ايك س منجادي كاف دتمبه دڠن تيتيق تيڬ د باوه. ڤمباچان حروف عرب ملايو، اد حروف دباچ دڠن كونسونن، ايايت بوڽي بهاس يڠ اروس اودارا يڠ كلوار دري مولوت مڠالمي ڤروسيس يڠ دتنتوكن اوليه تيڬ فكتور ياايت كادأن ڤيت سوارا مراڤت اتاو مرڠڬڠ - برسوارا اتاو تق برسوارا، ڤڽنتوهن اتاو ڤندكتن برباڬاي الت بيچارا سڤرتي بيبير، ڬيڬي، ڬوسي، ليده دان لاڠيت-لاڠيت، چارا الت بيچارا ترسبوت برسنتوهن اتاو بردكتن.


برايكوت ڤرينچين دري حروف عرب يڠ دڬوناكن دان حروف يڠ دموديفيكسي :

1.1 حروف عرب دان باچانڽ:

alif ا — ba ب — ta ت — tsa ث — jim ج — ha ح — kho خ
dal د — dza ذ — ro ر — za ز — sin س — syinش — shod ص
dhod ض — tho ط — dlo ظ — ‘ain ع — ghain غ — fa ف — qof ق
kaf ك — lam ل — mim م — nun ن — wau و — Ha ه — ya ي
hamzah ء — lam alif لا


1.2 تمبهن يڠ دڬوناكن ڤد حروف عرب

 cha چ -(ha bertitik tiga)
nga ڠ - (ain bertitik tiga)
pa  ڤ   -  (fa bertitik tiga)
ga  ڬ-(kaf bertitik)
 vaۏ - (wau bertitik)
nya  ڽ - (nun bertitik tiga)


1.3 اڠك عرب يڠ دڬوناكن
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
٩
٨
٧
٦
٥
٤
٣
٢
١
٠


1.4 چارا ڤنوليسن دان ڤڠوچاڤن

1. حروف دتوليس سچارا توڠڬل
2. حروف اليف يڠ برديري سنديري بربوڽي
a  اتاو e.
3. حروف اليف يڠ دايكوتي واو بربوڽي
u اتاو o.
4. حروف اليف يڠ دايكوتي يا بربوڽي
i اتاو é.
5. كونسونن دايكوتي حروف اليف اكن بربوڽي فتح ﴿بوڽي
a﴾.
6. كونسونن دايكوتي حروف واو اكن بربوڽي ضومه ﴿بوڽي
u﴾.
7. كونسونن دايكوتي حروف يا اكن بربوڽي كسروح ﴿بوڽي
i﴾.
8. كونسونن د اول اتاو د تڠه كات تنڤا دايكوتي اليف، واو اتاو يا بربوڽي فتح ﴿بوڽي
a اتاو e
9. كونسونن د اخير كات اداله كونسونن ماتي، كچوالي دايكوتي اليف، واو اتاو يا.
10. حروف عين دڬوناكن سباڬاي ڤنندا حروف ق سڤرتي ڤد كات
rakyat  :رعيت



CARA DAN PENDEKATAN P&P TULISAN JAWI

چارا دان ڤندكتن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن توليسن جاوي


ڤڠاجرن جاوي ممڤوڽاءي قاعده ڤڠاجرن يڠ خصوص دان ترسنديري. نامون راماي يڠ براڠڬڤن قاعده مڠاجر جاوي سام سڤرتي قاعده ڤڠاجرن مات ڤلاجرن لاءين دالم ڤنديديقن اسلام. تڠڬاڤن سبڬيتو كورڠ تڤت. قاعده ڤڠاجرن جاوي يڠ دسارنكن اوليه ڤيهق كمنترين ڤنديديقن مليسيا ﴿
KPM﴾ دان تله دبري ڤندداهن سچارا خصوص كڤد باكل-باكل ڬورو ڤنديديقن اسلام دان JQAF ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾. قاعده-قاعده ترسبوت اياله قاعده ڤندڠ سبوت، قاعده حروف ﴿ابجد﴾، قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق﴾، قاعده مڠيجا/ ممباتڠ، قاعده املاء، قاعده لاتيه توبي، قاعده ڤرماءينن دان قاعده ڽاڽين.


1. ڤندڠ سبوت

• ممبوڽيكن ڤركاتان اتاو سوكو كات برداسركن ڬمبر.
• ممبوڽيكن ايات برداسركن ڬمبر يڠ اد چريتا.
• تيدق ممفوكوسكن كڤد ڤڠاجرن بوڽي حروف دان تيدق مڠيجا.
• قاعده ڤاليڠ ڤوڤولر دالم ڤڠاجرن جاوي دان منجيمتكن ماس ڬورو.


2.قاعده حروف ﴿ابجد﴾

• اساس باچان اياله بوڽي ڤد ستياڤ حروف يڠ ممبنتوق ڤركاتان.
• ممڤركنلكن كسموا 37 حروف جاوي، حروف ۏوكل دان حروف كونسونن.
• چنتومن حروف كونسونن ۏوكل ممبنتوق بوڽي دالم سوكو كات ستروسڽ ممبنتوق ڤركاتان.
• ممبوليهكن موريد داڤت مڠيجا دان ممباچ سموا ڤركاتان.
• مڠمبيل ماس يڠ لاما اونتوق مڠيجا ستياڤ ڤركاتان.
• قاعده اساس يڠ ڤاليڠ توا دڬوناكن.


3.قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق﴾
• اساس باچان يڠ منكنكن هوبوڠن سيمبول دان بوڽي.
• باڽق مڠڬوناكن تيكنيك اسياوساسي بوڽي دان اسياوساسي ڬمبر سڤرتي بوڽي ‘اياي' باڬي جيجيق دان ‘اا' باڬي ڤدس/ ڤانس.
• ممڤركنلكن بوڽي-بوڽي اساس دهولو سبلوم ممڤركنلكن سموا بوڽي.
• امت سسواي دأجر كڤد كانق-كانق يڠ بارو مڠنالي حروف جاوي.


4.مڠيجا/ ممباتڠ
• مڠيجا دڠن مڽبوت ساتو دمي ساتو حروف يڠ ممبنتوق سوكو كات.
• مڠيجا دان ممبوڽيكن حروف سچارا اينديۏيدو، كومڤولن دان كلس.
• مڠڬابوڠكن سوكو كات دايجا دان ممبنتوق ڤركاتان.
• مڠيجا دان منوليس ڤركاتان يڠ دبنتوق.


5.املاء
• مليبتكن كماهيرن مندڠر دان منوليس سچارا ميكانيسمى.
• مڽالين اونيت بهاس سام اد حروف، سوكو كات، ڤركاتان، ايات اتاوڤون واچان.
• ممباچ دڠن سوارا يڠ لنتڠ سومبر يڠ دتوليس.
• مڠڬوناكن كماهيرن مندڠر دڠن جلس دان ملاتيه كماهيرن مڽبوت دڠن اينتوناسي يڠ بتول.


6.لاتيه-توبي
• جوڬ دكنلي دڠن قاعده اولڠن، تيقرار دان امت همڤير دڠن قاعده حفظن.
• اكتيۏيتي مڠولاڠي فكتا دان كچكڤن كماهيرن يڠ دڤلاجري.
• ممڤو منچاڤأي تارف ڤڠواسأن كماهيرن دان مڠكلكنڽ.


7.ڤرماءينن
• ساتو قاعده ملاتيه موريد دڠن مناريق دان ڤركتيس.
• داڤت مڠمبڠكن باڽق كماهيرن موريد-موريد.
• امت سسواي دڠن موريد-موريد ڤريڠكت رنده.
• امت بركسن دالم مموڤوك مينت، توجوان دان ايمڤق ڤڠاجرن.


8.ڽاڽين/ نشيد
• سلاري دڠن مينت دان تاهڤ موريد سكوله رنده يڠ ساڠت سوك مڽاڽي/ برنشيد.
• ڤرلو دسسوايكن دڠن ايسي كندوڠن ڤڠاجرن سڤرتي لاڬو ‘اا، با، تا' دان ‘راس سايڠ جاوي'.
• امت بركسن دالم ممبنتو موريد-موريد مڠيڠاتي، حروف-حروف جاوي دان مڠيجا ڤركاتان.

والاوڤون ڬورو دمينتا مميليه ڤندكتن دان قاعده يڠ ڤاليڠ سسواي باڬي ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. تيدقله برارتي مريك هاڽ ڤرلو مڠڬوناكن ساتو-ساتوڽ قاعده يڠ دفيكيركن ترباءيق دالم ستياڤ ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن. بهكن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ باءيق اكن ممڤلباڬايكن ڤڠڬوناءن قاعده دالم ستياڤ لڠكه ڤڠاجرن. جوسترو ڤماهمن ڬورو ترهادڤ ستياڤ ڤندكتن دان قاعده يڠ دڬوناكن ڤرلو جلس، بتول دان منتڤ.

باڬي منجامين كبركسنن موديل كلس ڤموليهن جاوي ڤولا، ڬورو-ڬورو
JQAF امت دڬالقكن مڠڬوناكن قاعده ڤرماءينن دان ڽاڽين سماس سيسي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. اوليه ايت، كمنترين ڤنديديقن مليسيا تله ممبكلكن برباڬاي باهن بنتو مڠاجر ﴿BBM﴾ كڤد ڬورو-ڬورو JQAF اونتوق داڤليكاسيكن د دالم كلس ڤموليهن جاوي. انتارا باهن ڤرماءينن يڠ دبكلكن اياله ڤرماءينن بوليڠ، تنتيڠ، كاد حروف، كريتا اڤي، ڤنچيڠ ايكن، رومه مرڤاتي دان سناوي اتاو ساهيببا ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾. 


ديفينيسي توليسن جاوي

ديفينيسي توليسن جاوي

توليسن جاوي اياله توليسن حروف-حروف عرب يڠ دڬوناكن د كڤولاوان ملايو اتاو توليسن ملايو حروف عرب. ڤركاتان جاوي برأصل دري بهاس عرب دان دڤڠڬيل ياوي د ڤتتاني، اياله سجنيس ابجد عرب يڠ دسسوايكن اونتوق منوليس بهاس ملايو ﴿محيدين يحي: 1986﴾

ڤركاتان اين اداله كات ادجيكتيف باڬي كات نام عرب “جاواه“ دان اڤابيلا دجاديكن كات ادجيكتيف “جاواه“ منجادي “جاوي“ ﴿امت جوهري: 1996﴾. بركموڠكينن بسر ڤركاتان “جاوي“ اتاو “جاواه“ اين برأصل درڤد ڤركاتان “جاۏادويڤا“، ايايت نام باڬي سبواه دايره د اسيا تڠڬارا ڤد زمان ڤوربا. اين دبوقتيكن دڠن چاتتن اوليه ابن بتتوته دالم بوكوڽ الريهله يڠ مڠڬلر سومترا سباڬاي الجاواه. اورڠ عرب هاڽ مڠمبيل بهاڬين كات “جاۏا“ يڠ دڬوناكن باڬي مروجوق سلوروه اسيا تڠڬارا، مانكالا كات “دويڤا“ دتيڠڬلكن.


اوليه ايت، كات “جاواه“ اتاو “جاوي“ بوكن سهاج مروجوق ڤد اورڠ جاوا، ايايت ڤندودوق يڠ برأصل دري تانه جاوا، تتاڤي مروجوق ڤد سموا بڠسا دان قوم ڤريبومي اسيا تڠڬارا ترماسوقله سلوروه رومڤون بڠسا ملايو، اچيه، بنجر، بوڬيس، چمڤا، جاوا، لومبوك، مندااليڠ، مينڠكاباو، ڤتنا، سوندا، الفلبين دان لاين-لاين. اوليه سبب ايت، كبڽقان علماء دري اسيا تڠڬارا سريڠ مڠڬوناكن كات “الجاوي“ د هوجوڠ نام مريك سكاليڤون برلاينن سوكو بڠسا سڤرتي شيخ عبدالصمد الڤلامبني الجاوي، شيخ داود عبدالله الفطنا الجاوي، شيخ عبدالراوف الفنسوري الجاوي دان راماي لاڬي.


كيني، اصطلاح “توليسن جاوي“ دكنلي د مليسيا، سيڠاڤورا، سلتن تاي دان بروني دارالسلام، مانكالا د إندونيسيا توليسن اين دكنلي سباڬاي “توليسن ملايو حروف عرب“ اتاو “توليسن ملايو عرب“. ڤد زمان كڬميلڠنڽ، توليسن جاوي تله دڬوناكن سچارا ملواس اوليه اورڠ ملايو دالم ڤلباڬاي بيدڠ ڤنوليسن دان كسنين. باڽق بوقتي سجاره يڠ منونجوقكن توليسن جاوي تله دڬوناكن سكين لاما. ابن باتوته تله مڠڬوناكن نام الجاواه باڬي مروجوق كڤد نوسنتارا. ڤركاتان جاوي اداله نام باڬي ڤندودوقڤندودوقڽ. دڠن ايت نام جاواه دان جاوي تيدق هاڽ مروجوق كڤد كڤولاوان جاوا دان ڤندودوقڽ سهاج بهكن اياڽ دڬوناكن اونتوق سلوروه دايره اسيا تڠڬارا دان ڤندودوقڽ سكالي ﴿ابن باتوته: 1964﴾.


ايجأن جاوي اداله واريثن خزانه بڠسا ملايو يڠ ساڠت برهرڬ. ايجأن جاوي تله مماءينكن ڤرانن ڤنتيڠ دالم ڤركمبڠن علمو دان كبودايان بڠسا ملايو. برباڬاي بيدڠ علمو تراوتما ڤڠاجين اسلام، كسوسسترأن، سجاره دان ڤروبتن تله دتوليس دالم بهاس ملايو دالم توليسن جاوي. ايجأن جاوي د تانه ملايو اداله برأصل درڤد حروف عرب. اسماعيل حميد ﴿1981﴾ منرڠكن بهاوا ايجأن جاوي تله دڤركنلكن دان دسبركن اوليه ڤدڬڠ-ڤدڬڠ يڠ مڠمبڠكن اسلام د نوسنتارا خاصڽ د تانه ملايو.