سجاره

سجاره فركمبغن توليسن جاوي


ڤد اساسڽ بهاس اياله اوجرن يڠ دكلواركن اوليه اورڬن ڤرتوتورن مأنسي يڠ سچارا اربيتراري ملامبڠكن معنىڽ دان دڬوناكن اوليه ساتو مشاركت بهاس اونتوق ڤرهوبوڠن ﴿هشيم موسى:205﴾. توليسن ڤولا لاهير اڤابيلا مأنسي مڠتاهوي باڬايمانا هندق مڽمڤأيكن فيكيرن دان ڤراسانڽ ملالوءي تندا-تندا تمڤق اتاو ۏيسوال دالم بنتوق يڠ بوكن هاڽ دمڠرتي سنديري تتاڤي اوليه اورڠ لاين جوڬ.

سيستم ايجأن يڠ دڬوناكن دالم توليسن ملايو برحروف عرب يڠ دكنلي جوڬ سباڬاي ايجأن جاوي. توليسن جاوي دڬوناكن اوليه اورڠ ملايو سجق اورڠ ملايو مملوق اڬام اسلام. اورڠ عرب مڠڬلر اورڠ ملايو سباڬاي جاواه اتاو جاوي. حال اين دسببكن ڤد زمان دهولو، دايره اسيا تڠڬارا تركنل سباڬاي جاۏادويڤا. د مليسيا، سيستم ايجأن جاوي بوكنله سيستم توليسن راسمي تتاڤي دأجر سباڬاي ساتو سوبجيك دالم ڤڠاجرن د سكوله مانكالا د إندونيسيا ڤولا، سيستم اين هاڽ دكنلي اوليه ڤارا ڤڠكاجي نسخه ملايو لاما.

سبلوم بهاس ملايو منريما مان-مان ڤڠاروه، بهاس ايت سوده ممڤوڽاءي سيستم توليسنڽ يڠ ترسنديري والاوڤون تيدكله بڬيتو سمڤورنا. اكسارا رنچوڠ اياله حروف ملايو توا يڠ لبيه توا درڤد اكسارا جاوا كونو ﴿توليسن كاوي﴾. سيسا توليسن اين داڤت كيت ليهت دالم توليسن رنچوڠ يڠ دڬوناكن د سومترا سلتن، د دايره بڠكهولو دان ڤلامبڠ د سبله هولو، مانكالا توليسن كاوي د جاوا. مشاركت يڠ مميليقي توليسن كبياساانڽ دأڠڬڤ تله مميليقي ڤرادبن يڠ لبيه تيڠڬي بربنديڠ دڠن يڠ لاين.

هيڠڬ ابد ك-14، بهاس ملايو تله مڠالمي ڤڠاروه درڤد تيڬ بهاس، ايايت بهاس سنسكريت، بهاس جاوا دان بهاس عرب. ڤڠاروه ڤرتام ترهادڤ بهاس ملايو اياله بهاس سنسكريت يڠ دباوا اوليه ڤدڬڠ-ڤدڬڠ اينديا اتاو ڤدڬڠ ملايو يڠ بروروسن دڠن نڬارا اينديا. عقيبتڽ ڤڠاروه اينديأنيساسي بركمبڠ دالم بوديا ملايو. ڤارا سرجان برڤنداڤت ڤڠاروه هيندو ماسوق ك عالم ملايو سكيتر ابد ك-14، ايايت زمان كمونچقڽ ڤڠاروه هيندو د كڤولاوان ملايو. بهاس سنسكريت دأڠڬڤ اساس كڤد بهاس ملايو يڠ هيدوڤ هيڠڬ ڤد هاري اين. توليسن بهاس ملايو يڠ اصل، ايايت حروف رنچوڠ ترسيسيه تتاڤي كوس كاتڽ برتمبه كاي. نامون بڬيتو، مونچول ڤولا توليسن يڠ دكنلي سباڬاي توليسن جاوي. دداڤتي بهاوا منروسي توليسن اينله بهاس ملايو تروس ماجو دالم ڤلباڬاي بيدڠ. كبڽقان مبلغ دان ڬولوڠن چندكيا ملايو مڠنل ڤستي بوڽي بهاس ملايو يڠ تيدق ترداڤت دالم بهاس عرب. ككوراڠن ابجد اين تله مڽببكن مريك مميليه حروف ڤرسي دان حروف لاين يڠ مريك چيڤتا سنديري دڠن منمبه تندا ڤد حروف عرب يڠ سديا اد.

باتو برسورت ﴿راجه 6.2﴾ ممڤرليهتكن ڤڠاروه بهاس عرب مولا منجالار ماسوق ك دالم بهاس ملايو. باتو برسورت د كوالا بيرڠ ممڤرليهتكن ساتو ڤروبهن راديكل ترهادڤ بهاس ملايو. توليسن ڤد باتو برسورت ترسبوت ممڤرليهتكن ڤڠڬوناان حروف-حروف يڠ دكاتاكن توليسن جاوي. توليسن جاوي يڠ ترداڤت ڤد باتو برسورت كوالا بيرڠ ممڤرليهتكن بهاوا توليسن اين تله مڠنل ابجد بهاس ملايو دڠن اڬق لڠكڤ. ميثلڽ، ابجد يڠ ترداڤت دالم ڤركاتان يڠ ترتوليس ڤد باتو برسورت ترسبوت. انتاراڽ اياله ا ﴿اد﴾، ب ﴿باڬي﴾، چ ﴿چوچوكو﴾، ر ﴿رسول﴾ دان لاين-لاين. دداڤتي جوڬ بهاوا كسلوروهن واچان يڠ ترداڤت ڤد باتو برسورت كوالا بيرڠ ايت هاڽ حروف ‘ق،ۏ،ايك س، دان ز' سهاج يڠ تيدق دتموي. نامون دمكين، حال اين تيدكله مڠاتكن بهاوا حروف ‘ق' دان ‘ز' تيدق اد ڤد زمان ترسبوت كران حروف ترسبوت سميمڠڽ وجود دالم حروف عرب، ايايت ‘قاف' دان ‘زاي'. ڤد ماس ترسبوت جوڬ، ڤنوليسن كتاب اڬام ماهوڤون كسوسسترأن بركمبڠ دڠن سوبور د اچيه. اين دسببكن كاوتامأن يڠ دبريكن اوليه كراجأن اچيه تنتڠ ڤنوليسن كاڬامأن دان كسوسسترأن برچورق اسلام. ڤارا ڤوجڠڬ تله دبريكن لاينن ايستيميوا. اوليه ايت، كيت داڤتي ڤركمبڠن توليسن جاوي، سديكيت دمي سديكيت، مولا منداڤت تمڤت دالم كالڠن مشاركت ملايو.

ڤد ابد ك-13 مروڤاكن زمان كڬميلڠن اسلام ك عالم ملايو. ڤركمبڠن اڬام اسلام تله ملتقكن بهاس راسمي اڬام اسلام اياله بهاس عرب يڠ مولاي منداڤت تمڤت دالم كالڠن ڤڠانوت اڬام اسلام د دايره اين. بهاس ملايو كونو يڠ مڠڬوناكن حروف-حروف اينديا برتوكر مڠڬوناكن حروف-حروف عرب دسبوت حروف جاوي. ڤركاتان جاوي اين برمقصود ‘اورڠ جاوا' اتاو ‘برأصل دري تانه جاوا'. ڤنوليس-ڤنوليس عرب ڤد زمان كلاسيك ترماسوق ابن باتوته دالم بوكوڽ “الرحله“ مڠڬلركن ڤولاو سومترا سباڬاي الجاواه. اوليه ايت، اورڠ عرب ممڠڬيل اورڠ ملايو د جاوا سباڬاي جاوي دان توليسن ملايو يڠ مڠڬوناكن حروف عرب سباڬاي توليسن جاوي. توليسن اين دچمڤورادوقكن دڠن توليسن عرب يڠ مڠڬوناكن 29 حروف دڠن ليما حروف تمبهن بوكن عرب يڠ دچيڤتا اوليه اورڠ ملايو سنديري. ليما حروف بوكن عرب يڠ ترداڤت دالم توليسن جاوي اياله چ ﴿ ﭺ ﴾، ڠا ﴿ ڠ﴾، ڤا ﴿ق ﴾، ڬ ﴿گ ﴾، دان ڽ ﴿ ڽ ﴾. حروف-حروف اين دچيڤتا اونتوق ملامبڠكن بوڽي-بوڽي يڠ لازيم دسبوت ڤد ليده ملايو. حروف-حروف بهارو اين دتيرو درڤد حروف عرب يڠ سأكن-اكن سام بنتوقڽ.

توليسن اين تله بركمبڠ سجق زمان كراجأن اسلام ڤاسا كمودين دسبركن ك كراجأن ملاك، كراجأن جوهر دان جوڬ اچيه ڤد ابد ك-17. بوقتي كوجودن توليسن اين د مليسيا اداله دڠن ترجومڤڽ باتو برسورت ترڠڬانو يڠ برتاريخ 702ه اتاو 1303م مانكالا توليسن رومي يڠ ڤاليڠ اول دتموي اداله ڤد اخير كورون ك-19. اين منونجوقكن توليسن جاوي تله سمڤأي ك نڬارا اين لبيه اول بربنديڠ توليسن رومي. توليسن جاوي مروڤاكن توليسن راسمي باڬي نڬري-نڬري ملايو تيدق برسكوتو سماس ڤڠواسأن بريتيسه. كيني توليسن اين دڬوناكن دالم اوروسن اڬام اسلام دان عادة ايستيعادة ملايو يڠ كبڽقانڽ د جوهر، قدح، كلنتن، ڤرليس دان ترڠڬانو. ڤد زمان دهولو، توليسن جاوي مماءينكن ڤرانن ڤنتيڠ دالم مشاركت. توليسن اين دڬوناكن سباڬاي ڤرانتارا ڤنتيڠ دالم سموا اوروسن ڤينتادبيران، عادة ايستيعادة دان ڤرداڬڠن. چونتوهڽ دڬوناكن دالم ڤرجنجين-ڤرجنجين ڤنتيڠ انتارا ڤيهق-ڤيهق د راج ملايو دڠن ڤيهق-ڤيهق بركواس ڤورتوڬيس، بلندا دان ايڠڬريس. سلاين ايت، ڤماشهورن كمرديكأن 1957 باڬي نڬارا مليسيا انتارا لاين جوڬ ترتوليس دالم ابجد جاوي ﴿ويكيڤيديا، 2008﴾.





No comments:

Post a Comment